ناگفته هایی از دفتر یاداشت روزانه سیری از انقلاب اسلامی آران وبیدگل توسط دو دانش آموز

گفتگویی با یکی از مبارزان انقلاب شهر آران وبیدگل

از اولین تظاهرات مردم آران و بیدگل تا تشکیل گروه چریکی زیرزمینی

به گزارش صاحب نیوز به نقل ازخطب شکن،آران و بیدگل یکی از شهرهایی است که از زمان ظهور اولین جرقه های قیام اسلامی مردم ایران در 15 خرداد 42 وارد صحنه شد و توانست تا پایان جنگ تحمیلی با رشادت در صحنه باقی بماند و نام خود را در تاریخ ثبت کند.

در این میان یکی از کسانی که علاوه بر حضور در صحنه های مبارزه، در سنین جوانی اقدام به جمع آوری اسناد و نوشتن وقایع دوران مقارن انقلاب کرده ابوالقاسم (حسین) معینی است. او خاطرات بسیاری از نحوه ی حضور مردم در تظاهرات و فعالیت های انقلابی جوانان این خطه دارد.

به همین مناسبت در گفتگویی در یکی از روزهای دهه ی فجر، با وی در مورد حال و هوای روزهای پیش از پیروزی انقلاب و فعالیت های وی در ثبت خاطرات و رویدادهای آن زمان به صحبت پرداخته ایم.

نوشتن این یادداشت ها را از چه زمانی شروع کردید؟

از سال 56، زمانی که مبارزات مردم اوج گرفت، کم کم فکر نوشتن وقایع روزانه ی انقلاب در آران و بیدگل نیز به ذهن بنده و آقای اکبر مسجدی رسید. آن زمان ما 16 سال سن داشتیم…

به نظر چنین کاری از سوی نوجوانانی در این سنین بعید به نظر می رسد. آیا کسی پیشنهاد این کار را به شما داد یا شما را به این کار تشویق کرد؟

این ابتکاری از خود ما بود… شما ببینید انقلاب چه کرده بود که جوانانی در این سن و سال دیدگاه های بلندی داشتند که به کارهای این چنینی دست می زدند. اصلا اگر در تاریخ انقلاب تحقیق کنید، می بینید بیشتر کار مبارزات بر عهده ی جوانانی در همین سنین بود. کار بزرگی که این جوانان انجام دادند در تصور نمی گنجد، همان طور که در همان زمان ها یادم می آید پیرمردها و کسانی که پا در میان سالی گذاشته بودند، ما را از مبارزه منع می کردند و پیروزی نهضت اسلامی را نشدنی می دانستند…

آن چه در جریان انقلاب اسلامی رخ داد، واقعا همان چیزی بود که در معنای لفظ انقلاب نهفته است. یعنی در درون همه تحول و دگرگونی رخ داد، آن هم تحولاتی که اکثرا در اختیار خود انسان ها نبود، بلکه از جوشش درونی انسان ها سرچشمه می گرفت.

از شروع نوشتن یادداشت ها بگویید؛ نخستین روزی که این یادداشت ها را آغاز کردید چه تاریخی بود؟

تقریبا از 19 دی 56 بود که موج جدید انقلاب مردم با قیام شهر قم آغاز شد. به تبع اتفاقی که در قم رخ داد، مردم آران و بیدگل هم واکنش نشان دادند و وارد صحنه شدند. در واقع وقتی مراجع تقلید در چهلم شهدای قیام قم اعلام عزای عمومی کردند، مردم به صورت سراسری وارد صحنه شدند و در 29 بهمن 56 در اکثر نقاط ایران تظاهرات برپا بود. این سرآغاز قیام هایی بود که به صورت برگزاری مراسم چهلم شکل می گرفت.

آران و بیدگل یکی از شهرهایی بود که در همین تاریخ به صورت جدی به میدان آمد. یادداشت های بنده از 19 دی ماه 56 آغاز شده است. بعد از آن جلسه ای در یادبود شهدای قم در سرکوچه یخچال (معروف به زیارت تازه) برگزار شد. یادم می آید آن روز واعظی از قم برای سخنرانی دعوت شده بود و بعد از مراسم تظاهراتی برگزار نشد. نخستین تظاهرات آن زمان در محل امامزاده محمدهلال(ع) برگزار شد و از آن به بعد این مکان به عنوان کانون تجمع انقلابیون و مرکز شکل گیری حرکت های معترضانه به رژیم شاه شد.

یعنی اولین تظاهرات هایی که در شهرستان انجام شد از آن زمان شکل گرفت؟

بله! اگر یادتان باشد تا همین چند سال پیش که هشتی های قدیمی آستان پا بر جا بود، حوضی وسط صحن اصلی قرار داشت. این حوض محلی بود که مردم گرد آن جمع می شدند و تظاهرات را شکل می دادند. به خاطر دارم که نخستین راهپیمایی ها به همین شیوه و با پیش قدم شدن شماری از دانش اموزان آن روز ایجاد شد. اول همه با حالتی انقلابی و با شور حماسی صلوات می فرستادند، چند بار «درود بر خمینی» می گفتند و سپس «مرگ بر شاه» را شروع می کردند.

البته ابتدا تظاهرات ها به صورت راهپیمایی سراسری در شهر نمود پیدا نمی کرد و تنها به تجمع در صحن امامزاده محمدهلال(ع) محدود می شد. ولی کم کم مردم در خیابان ها هم راه پیدا کردند و راهپیمایی های روزانه آغاز شد. حتی شب ها هم درگیری رخ می داد. ما هم در پایان همان روزهایی که اتفاقات رخ می داد با آقای مسجدی می نشستیم و وقایع را می نوشتیم.

تقریبا پس از آبان سال 57 دیگر کسی نبود که نسبت به تظاهرات بی تفاوت باشد و همه وارد میدان شدند، تا آن که پس از ورود امام(ره) حتی آنان که معاند هم بودند، فهمیدند توان مقاومت در مقابل مردم را ندارند…

آران و بیدگل بخش کوچکی بود ولی با این حال ماموران گارد برای کنترل مبارزات آن راهی شهر شده بودند…

این به خاطر آن بود که پس از 17 شهریور در شهرستان همیشه درگیری های شدیدی در جریان بود. آران و بیدگل هم به خاطر آن که در سال 42 وارد میدان شده بود، به زعم نیروهای شاهنشاهی به عنوان یکی از شهرهای آشوبگر شناخته می شد. با این حال به مرور حضور ماموران هیچ تاثیری در فعالیت و تظاهرات مردم نداشت.

اگر ممکن است در مورد شکل راهپیمایی و شکل گیری شعارهای مردمی هم توضیح دهید…

اتفاقا من در دفتری جداگانه شعارهای راهپیمایی ها را نیز گردآوری کرده ام. شعارهای آن زمان علاوه بر وزن و ریتم، محتوا و مضامینی زیبا داشت. تمام این شعارها فی البداهه تولید می شد. خیلی وقت ها یک نفر که اصلا سابقه ی شاعری و حتی سواد درست و حسابی نداشت یک دو بیتی می گفت و مردم آن را به عنوان شعار تکرار می کردند.

بیشتر راهپیمایی ها شبیه دسته های عزاداری سنتی شهرستان بود و مردم در دو دسته شعارها را در جواب یکدیگر می خواندند. گاهی هم یک نفر یک یا چند بیت را می خواند و جمعیت به او پاسخ می گفتند. حتی ممکن بود مردان و زنان شعارهایی را در پاسخ به هم بخوانند.

فکر می کنم شما دانش آموز دبیرستان شهید عبداللهی بودید که یکی از مهم ترین مراکز هدایت راهپیمایی ها به شمار می رفت؟

بله! حتی در این دفتر در مورد برگزاری یک راهپیمایی از سوی دانش آموزان نوشته شده که خواسته هایی از سوی دانش آموزان در آن مطرح شده است؛ تظاهراتی که حتی برخی معلمان نیز در آن حضور داشتند.

در این تظاهرات نماینده ی دانش آموزان (مهندس نیکوفر) در مقابل جمعیت ایستاد و بیانیه ی آنان را قرائت کرد. در این بیانیه چند درخواست مطرح شده بود که تغییر نام این آموزشگاه از کاشانچی به شهیدان عبداللهی از آن جمله بود. برکناری آقای احمد به نژاد از معاونت و اکبر شهرزادی از پست امور تربیتی اداره آموزش و پرورش در آران و بیدگل، ایجاد کتابخانه و نمازخانه برای دبیرستان، افزایش تعداد کلاس ها و آسفالت حیاط دبیرستان و بیمه های درمانی برای دانش آموزان از دیگر خواسته هایی بود که در این بیانیه مطرح شد.

نگاه کنید! این خواسته ها کاملا معقول و بر اساس مطالبات به حق دانش آموزان آن زمان است. آن طور که برخی معارضان می خواهند جلوه دهند، اصلا انقلاب بر اساس احساسات زودگذر نبود و همه به دنبال حق خود بودند. دانش آموزان در حدود فعالیت های اجتماعی و تحصیلی خود خواستار حقوق خود بودند…

با توجه به آن که آن زمان رسانه ها به این شکل امروزی گسترش پیدا نکرده بود، چگونه از اخبار و وقایع انقلاب خصوصا در شهرهایی مثل تهران با خبر می شدید؟

درست است! آن زمان مکاتبات به وسیله ی نامه و از طریق اداره ی پست بود، تلفن هم به این شکلی که الان گسترش یافته است، وجود نداشت. برای همین اخبار خیلی کُند منتقل می شد و اطلاع رسانی سخت بود. با این حال خبرها و اعلامیه ها و پیام های امام(ره) در کمتر از 24 ساعت به دست مردم می رسید. رفت و آمد های مستمری که فعالان انقلابی با قم داشتند باعث می شد خبرها در اسرع وقت به آران و بیدگل برسد.

نحوه ی تکثیر و توزیع این اعلامیه ها چگونه بود؟

آن زمان پیام هایی که روی نوار ضبط می شد یا به صورت دست نویس به انقلابیون می رسید، با یک دستگاه تایپ که از آموزش و پرورش دزدیده بودند تایپ می شد و با یک دستگاه تکثیر که آن هم از یک اداره ی دولتی دزدیده شده بود، تکثیر و سپس توزیع می شد.

آن زمان ساواک به شدت به وجود دستگاه تایپ و تکثیر حساس بود و اگر این دستگاه ها در منزل کسی وجود داشت، مورد سوءظن قرار می گرفت. برای همین چاره ای جز دزدیدن این دستگاه ها برای افراد انقلابی باقی نمی ماند.

شما آن زمان نمی دانستید که قرار است انقلاب پیروز شود. از این که به خاطر این کار دستگیر شوید و با شما برخورد شود نگران نبودید؟

ما جزء افرادی بودیم که اعلامیه و نوارهای سخنرانی امام را در شهر توزیع می کردیم، برای همین حواسمان را خوب جمع می کردیم و مواظب اصول امنیتی بودیم. سازماندهی بسیار منحصر به فردی در جریان تبلیغات انقلابی وجود داشت که هیچ کس نمی توانست آن را تشخیص دهد. شهید عین الله نیکوفر یکی از کسانی بود که به عنوان سر تیم تبلیغات و توزیع اعلامیه ها، مکرر به قم سفر می کرد و تشکیلاتی برای اطلاع رسانی وقایع در شهرستان ایجاد کرده بود.

او و چند تن از دوستان معتمد او، در محله افرادی را که صلاحیت داشتند شناسایی می کردند و شبانه اعلامیه ها را در منازل آنان می انداختند. کاغذی هم همراه با کروکی محلی که باید اعلامیه ها را در آن جا پخش کند در بین آن ها قرار می دادند. شیوه ی کار شهید نیکوفر طوری بود که خود افراد توزیع کننده نمی دانستند با چه کسانی در ارتباط هستند و از جانب چه کسانی دستور می گیرند…

در زیرزمین منزل پدری بنده، یک دار قالی وجود داشت که خودم روی آن کار می کردم. بعد از آن که اکبر مسجدی وقایع را به صورت شفاهی می گفت و من می نوشتم، دفتر را بین دوخت قالی پنهان می کردیم تا امکان شناسایی آن وجود نداشته باشد.

غیر از این کارها چه فعالیت های دیگری در زمان مبارزات انجام می دادید؟

قبل از انقلاب بنده با چند نفر از دوستان گروهی زیرزمینی تشکیل داده بودیم. با همفکری هایی که انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که در آینده باید آمادگی فعالیت های میدانی و عملیاتی هم داشته باشیم. برای همین تحت نظر استان نصرت الله آقایی که به تازگی از تهران برگشته بود شروع به آموختن تکواندو کردیم. چون امکانات تمرینی هم نداشتیم، در زیرزمین منازل خودمان با ستون و دیوار تمرین می کردیم.

حال و هوای مردم در زمان ورود امام(ره) به ایران چگونه بود؟

آن زمان با توجه به فقر شدیدی که در این منطقه وجود داشت، شاید در آران و بیدگل تعداد تلویزیون ها به 10 تا هم نمی رسید. بعد از آن که قرار شد تلویزیون ورود امام(ره) را پخش کند همه در منزل افرادی که تلویزیون داشتند جمع شدند. فکر کنید هر جا یک تلویزیون 14 اینچ بود، صدها نفر نشسته بودند تا لحظه ی ورود امام(ره) را ببینند… ناگهان وسط مراسم ورود امام(ره)، تلویزیون پخش زنده را قطع و شروع به پخش سرود شاهنشاهی کرد. با اعتراضاتی که انجام شد دوباره پخش مراسم از سر گرفته شد…

من حال و هوای آن روزهای مردم را شبیه انتظاری که برای فرج وجود دارد توصیف می کنم. مردم دائما منتظر بودند امام(ره) به عنوان منجی وارد ایران شود و کار خود را تمام کند و انقلاب به پیروزی برسد.

در این مجموعه ی شما عکس هایی هم وجود دارد. این تصاویر را از کجا تهیه کرده اید؟

بعد از مدتی که این یادداشت ها را نوشتیم، فکر کردیم بد نیست آن را مصور کنیم. به همین خاطر با استفاده از دوربینی که شهید کاظمی داشت، عکس هایی را از تظاهرات گرفتیم. او در زیرزمین خانه شان تاریک خانه ای برای ظهور عکس ها درست کرده بود. عکس هایی که در این دفتر وجود دارد همان اصل عکس های آن روز است که بعدا از روی آن عکس های دیگری کپی و منتشر شد.

نگارش وقایع تا کی ادامه پیدا کرد؟

در زمان پیروزی انقلاب، هر کدام از ما در جایی مشغول به خدمت شدیم. برای همین فقط تا روز 15 بهمن به نوشتن وقایع پرداختیم. حتی این دفتر مدت ها بین دار قالی مانده بود.