شهر زیر زمینی نوش آباد و تلاش دوشهید والامقام در کشف آن شهیدان عبدالله حاجی وند و عباسعلی میرزاجانی

هم آوا با " اویی"

زمستان سال 1359 در تاریخ نوش آبادِ گمنام و کم سکنه ، نقطه عطف مهمی به شمار می آید.

زمستانی که سرنوشت میراثی این روستای خاموش کویری به میراث جهانی گره خورد.

لذا امروز همزمان با شراره جشن سده برای واکاوی و جستار و پویش بیشتر این اتفاق مهم به دیدار خانواده یکی از شهدای نوش آباد آمده ایم.

شهید عبداله حاجی وند.

در قدم اول هر چه در فضای مجازی گشتم، جایی ندیدم که از نقش او در کشف مهم او چیزی گفته باشند.

در سال 1359، حفر چاهی در منزل شهید عباسعلی میرزاجانی خبرساز شد.

کسی که در موقع حفر زیر پایش خالی می شود و به درون اتاق شهر زیر زمینی می افتد، شهید عبداله حاجی وند بود.

در واقع کشف شهر زیر زمینی را باید مربوط به این دو شهید دانست که دوست نزدیک بودند...

اگر چه پیگیری های بعدی در اوایل دهه 80 باعث شهرت شهر زیر زمینی شد.

در این مورد نیز باید از پیگیری های حمید رضا انصاری فرد و حسین میرزاجانی نام برد...

همچنین مدیر پژوهشکده باستان شناسی زنده یاد دکتر مسعود آذرنوش و نیز از باستان شناس مجموعه؛ سرکار خانم زهرا ساروخانی که همگی باعث ثبت این معماری دستکند در میراث ملی کشور شدند...

واژه "اویی" البته واژه ای بود که در خاطره قدیمی های این دیار بود. به ویژه در ورودی سوم که بزرگترهای محله جای ورودی معروف آن را می دانستند.

" پایاب درازه" هنوز هم در خاطرات آن محله پر رنگ است و می طلبد روزی رخسارش از دل خاک بیرون آید.

به خصوص مرحوم دخیل دیدار که با وجود نابینایی یک ورود شگفت انگیز به آنجا داشت و بارها از جوی آب پایاب به اویی رفته بود و خیلی از بچه های محله را هم در این جستجو و ماجراجویی با خود برده بود...

عزیزاله دانشوری هم از خانه خود راهی به این نهانگاه معرفی کرد که اکنون ورودی کارگاه سوم است....

ورودی دوم نیز در خانه شیر علی پیدا شد ...

طبقه یک ، در ورودی دوم هم با آدرس های استاد احمد ساجدی و حاج عبداله طاهری و تلاش گروه کاوش و ضربه کلنگ علیرضا خبازی در دقایق آخر کاوش پیدا شد...

در دیدار با خانواده شهید حاجی وند از همسر این شهید خواستیم که آیا شهید حاجی وند این ماجرا را برای شما تعریف کرد؟

ایشان می گوید:

بله، در یک روز برفی در سال 1359 شهید حاجی وند در حیاط خانه شهید ابراهیم میرزاجانی مشغول کندن چاه بود که ناگهان زیر پایش خالی می شود و داخل شهر زیر زمینی می افتد و شوکه می شود...

از آن جا که ایشان مردی قوی بود، آسیبی نمی بیند.

اما این اتفاق باعث درد و مصیبتی می شود که تا دو سه هفته از آن رنج می برد!

شاید باور کردنی نباشد، اما صدایی که در آن جا می شنود و کلنگی که از دستش گرفته می شود و به سویی پرتاب می گردد او را شوکه می کند...

وقتی در پاسخ کسانی که بالای چاه هستند، جوابی نمی آید به پایین می آیند و او را از چاه بیرون می آورند و در بیمارستان بستری می شود...

این که یک موجود نامریی چگونه بر او اثر گذاشته نمی دانیم...

این جریان باعث می شود در چاه را که گمان می شد، قنات باشد، ببندند.

وقتی از بیمارستان مرخص می شود تا مدتی ضعیف بود. مرشد هر از گاهی می آمد و دعاهای خاص می خواند تا حالش بهتر شد !

این اتفاق باعث شد در چاه را ببندند و از آن استفاده نکنند تا این که در دهه 80 با پیگیری های بعدی بیشتر شناخته شد و اهمیت پیدا کرد....

از همه کسانی که نقش داشتند باید نام برد.

روح کسانی هم که رفتند، شاد باشد.

نویسنده: سید محمد علوی