یادی از عملیات رمضان و 52 شهید شهرستان آران وبیدگل

یادی از عملیات رمضان و 54 شهید مظلوم و سرافراز شهرستان آران وبیدگل در این عملیات حدود دو سال از جنگ تحمیلی می گذشت و رژیم صدام با یورش همه جانبه ای که به برخی از شهرهای جنوبی کشور داشت، موفق به تصرف این شهرها شده بود. یکی از این شهرهای استراتژیک خرمشهر بود و استقرار نیروهای عراقی در این شهر و پشتیبانی آن ها از سوی تیپ پدافندی عراق، صدام را به این فکر انداخت که به سمت پایان جنگ برود و با پایان جنگ، از امتیاز در دست داشتن خرمشهر استفاده کند.

به همین دلیل بود که در دوران دفاع مقدس و البته بعد از تصرف خرمشهر از سوی عراقی ها، فرماندهان نظامی و مسئولان سیاسی کشور به این فکر افتادند تا با تصرف بخشی از شهرهای عراق بتوانند به نوعی این کشور را مجبور به دادن امتیازاتی قبل از پایان جنگ به جمهوری اسلامی ایران کنند.

بنابراین بعد از عملیات های مختلفی مانند بیت المقدس و فتح المبین که منجر به شکست دشمن بعثی شده بود و البته فتح خرمشهر، رزمندگان به فکر طراحی و اجرای عملیاتی دیگر به نام عملیات رمضان که ابتدا نامش کربلای 4 بوده، با هدف فتح منطقه ای از خاک عراق و گرفتن امتیاز اراضی برای پایان عادلانه جنگ دو ساله طی 5 مرحله افتادند.

عملیات «رمضان» در چهار محور از سوی فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران طراحی شد تا با عبور از خط مرز بین المللی، یک زمین مثلث شکل به وسعت هزار و 600 کیلومتر مربع تصرف شود. این منطقه از شمال به «کوشک» و «طلاییه» و پاسگاه های مرزی در جنوب هویزه و حاشیه جنوبی «هورالهویزه» و از غرب به رودخانه اروند در نقطه تلاقی دجله و فرات به نامالقرنهتا شلمچه در غرب خرمشهر و از شرق به خط مرزی شمالی جنوبی و ازکوشکتا شلمچه منتهی می شد.

مهندسی عراق در منطقه شمال غربی «بصره» و «تنومه» خطوط پدافندی عراق را با ساخت یک کانال به طول 30 و عرض 1 کیلومتر که مختص پرورش ماهی بود با پمپاژ آب و احداث موانع و کمین و سنگرهای تیربار به عنوان مانعی اساسی و بازدارنده از حملات احتمالی نیروهای ایرانی به سوی بصره تدارک دیده بودند. همچنین در قسمت جنوبی منطقه روبروی شلمچه آب رها شده بود تا از هرگونه تردد نیروهای زرهی و پیاده، عملاً ممانعت به عمل آید.

اختلاف نظرهایی درباره اجرای این عملیات در خاک عراق وجود داشت و برخی معتقد بودند که با فتح خرمشهر این امکان وجود دارد که جنگ به پایان برسد. اما امام خمینی (ره) که همواره در لحظات حساس تصمیمی سنجیده می گرفتند، از فکر شوم صدام برای پایان دادن به جنگ آگاهی داشتند و از این رو موافقت خود برای ورود به خاک عراق را اعلام کردند. چرا که صدام در آن دوران برخی از نقاط خرمشهر را تصرف کرده بود و از طرفی همزمانی این اقدام صدام با حمله رژیم صهیونیستی به جنوب لبنان، دشمن بعثی را بر این داشت تا به فکر پایان جنگ بیفتد.

همچنین آمریکایی ها از آنجا که نمی توانستند هر دو جبهه جنوب لبنان و مناطق جنگی ایران و عراق را زیر نظر داشته باشند، طوری اظهارنظر می کردند که گویی با پایان جنگ بین ایران و عراق موافقند، اما آن طور که اکثر محققان و فرماندهان دوران دفاع مقدس اعلام کردند، آمریکایی ها به دنبال ادامه جنگ فرسایشی بین ایران و عراق بودند تا از این طریق توان نظامی هر دو کشور را تضعیف

کنند.

سرانجام عملیات رمضان در شب 21 ماه مبارک رمضان و سالروز شهادت امام علی (ع) در ساعت 21 و 30 دقیقه شامگاه 23 تیر 1361 با رمز «یا صاحب الزمان ادرکنی» در منطقه عملیاتی شلمچه در شرق بصره آغاز و در 5 مرحله اجرا شد. در این حمله 10 تیپ از سپاه و دو لشکر از نیروی زمینی ارتش حضور داشتند که تحت امر 4 قرارگاه عملیاتی کار می کردند.

خبرنگار فرهنگ مقاومت مهر با توجه به سالروز عملیات رمضان در 23 تیر 1361 و سالروز مرحله دوم این عملیات در 25 تیر 1361 به مرور، بررسی و بازخوانی عملیات رمضان پرداخته است کهمشروحآن در ادامه می آید؛

مرحله اول عملیات رمضان

در مرحله اول این عملیات رزمندگان ایرانی بعد از شناسایی مواضع دشمن در سه محور، به علت موانع و استحکامات پدافند مثلثی شکل و میادین مین فراوان نیروهای ایرانی نتوانستند با سرعت عمل به تمامی اهداف مورد نظر دست پیدا کنند. بنابراین با اولین پاتک دشمن و با روشن شدن هوا از ادامه پیشروی خودداری شد تا تلفات زیادی در این مرحله به رزمندگان تحمیل نشود.

در محور جنوبی جنوب پاسگاه زید چهار تیپ از سپاه و دو تیپ از ارتش توانستند با سرعت عمل چشمگیری همه مواضع دشمن را در هم کوبیده و تا عمق 30 کیلومتری مواضع عراقی ها رسیده و خود را به نهر «کتیبان» شرق اروند و کانال «ماهیگیری» برسانند. به گونه ای که به قرارگاه لشکر 9 زرهی عراق دست یافته، و ضمن به غنیمت گرفتن خودروی تویوتای فرماندهی، قرارگاه را منهدم کنند. با وجود این موفقیت، جناح راست نیروها باز مانده بود و با روشن شدن هوا عراقی ها با یک لشکر زرهی فشار اصلی را معطوف به این منطقه کرده و از تأمین نیروهای پیشروی ایرانی ممانعت به عمل آوردند.در این مرحله از عملیات 85 دستگاه تانک و نفربر، 12 توپ دشمن منهدم، 71 دستگاه تانک و نفربر هم به غنیمت گرفته شد.

مرحله دوم عملیات رمضان

مرحله دوم در محور میانی جنوب پاسگاه زید و با همان یگان ها و با تقویت دو تیپ دیگر در تاریخ 25 مرداد ماه 1361 صورت گرفت، که چندان موفقیت آمیز نبود و تنها مقداری خسارت به دشمن وارد آمد و شماری از آنان کشته و زخمی و اسیر شدند.

در این مرحله از عملیات قرارگاه نصر جایگزین قرارگاه فتح شد.عراق به قصرشیرین و دهلران برای کاستن از فشار نیروهای جمهوری اسلامی ایران در منطقه عملیات رمضان حمله زمینی و به نماز جمعه همدان و تأسیسات خارک حمله هوایی کرد. دشمن ضمن گلوله باران شهرهای آبادان و خرمشهر که 4 تن از مردم شهید و 15 تن نیز مجروح شدند با یک گردان پیاده و یک گردان تانک به قصرشیرین حمله کرد و موفقیتی به دست نیاوردهمچنین 150 تن از نیروهای عراقی در منطقه «بیات» و «دهلران» عملیاتی انجام دادند که نیروهای خودی آنها را به عقب راندند. در این دو حمله 27 تن از عراقی ها اسیر شدند. در حمله هواپیماهای عراقی به خارک، یک تانکر 140 هزار بشکه ای و یک کشتی آتش گرفتند. در بمباران نماز جمعه همدان 93 تن از نمازگزاران شهید و 590 تن نیز مجروح شدند. یک هواپیمای خودی در نبرد هوایی با جنگنده های عراقی در ایلام سقوط کرد ولی دو خلبان آن سالم در منطقه خودی فرود آمدند. به تلافی حملات هوایی عراق به مناطق مسکونی، نیروهای خودی تأسیسات اقتصادی و مناطق نظامی بصره، خانقین و زرباطیه را گلوله باران کردند. یک کشتی به نام «الفیر» حامل تجهیزات نظامی برای عراق در کویت پهلو گرفت. همچنین کویت شش دستگاه خودرو حامل تجهیزات نظامی به عراق روانه کرد.

در بازتاب به عملیات رمضان در گزارش های رسانه های آمریکا، انگلیس، آلمان، حکومت صهیونیستی، یونان، اروپای شرقی و کشورهای منطقه در واشنگتن پست آمده است: «دولت ریگان در مورد مشکلات ناشی از پیروزی نیروهای ایرانی احساس نگرانی می کند.»

فایننشال تایمز لندن گفته است: «در شش ماهه اخیر موقعیت نظامی به تدریج علیه نیروهای بغداد تغییر کرده است.»

شبکه اول تلویزیون آلمان اعلام کرده است: «نه تنها صدام بلکه کشورهای عربی خلیج فارس نیز به لرزه افتاده اند. بار اصلی جنگ به دوش بسیجیان ایران است.»

سخنگوی وزارت خارجه حکومت صهیونیستی گفته است: «حمله ایران اوضاع خاورمیانه را پیچیده تر کرد.»

رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا پیشنهاد کرده است که آمریکا سلاحهای مورد نیاز عراق را تأمین کند.

باری گلدواتر نماینده جمهوری خواه جنگ ایران و عراق را خطر بزرگی گوشزد کرده است و خبرگزاری فرانسه اظهار کرده است: «عملیات ایران دولتمردان آمریکا را به وحشت انداخته است.»

دبیرکل جامعه عرب در تلاش تازه برای جلب حمایت کشورها از عراق، با نمایندگان آمریکا، شوروی، انگلستان، آلمان، پاکستان و ژاپن گفتوگو کرد. نخست وزیر مالزی و رئیس حکومت نظامی بنگلادش از شروع مجدد درگیری بین ایران و عراق اظهار نگرانی کردند. کمیسیون روابط خارجی مجلس یوگسلاوی در بیانیه ای بر تشکیل کنفرانس سران غیر متعهد در بغداد تأکید کرد.

مرحله سوم عملیات رمضان

در مرحله سوم احتمال می رفت که دشمن با تجمع نیروهای زرهی و آرایش وسیع آنان قصد پاتک دارد، بنابراین در تاریخ 30 مرداد ماه 1361 از شرکت نیروهای زرهی خودی صرف نظر شد تا نیروهای پیاده بتوانند به انهدام تانک ها و نفربرها بپردازند. عملیات مرحله سوم از جنوب پاسگاه زید آغاز شد و نیروهای ایرانی به طور خیره کننده ای به درهم شکستن و تصرف مواضع دشمن پرداختند. رزمندگان ایرانی توانستند در این مرحله مهم، در زمینی به وسعت 180 کیلومتر مربع نزدیک به 700 دستگاه تانک و نفربر را منهدم و 14 دستگاه تانک و نفربر دشمن را که 4 دستگاه آن از نوع پیشرفته «تی 72» بود را به غنیمت بگیرند.

مرحله چهارم عملیات رمضان

مرحله چهارم عملیات در یکم شهریور ماه 1361 از محور جنوبی منطقه عملیاتی شلمچه شروع شد اما به دلیل هوشیاری و آمادگی عراقی ها و استحکامات و مواضعی که تعبیه شده بود، راهی از خط نخست دشمن، به روی رزمندگان کشورمان باز نشد. اما از آنجا که رزمندگان کشورمان برای دستیابی به حقوق از دست رفته خود مصمم بودند، عملیات را پیش گرفتند، ولی استراتژی اجرای این عملیات با تمام عملیات ها متفاوت بود و همین موضوع مستلزم فکر و طراحی دقیق برای پیروزی بر دشمن بعثی و در نهایت تصرف بخشی از خاک آن ها بود که به بهترین نحو صورت نگرفت.

مرحله پنجم عملیات رمضان

مرحله پنجم و پایانی که تلاش نهایی و اصلی این عملیات سیاسی نظامی بود، در تاریخ 6 شهریور ماه 1361 از شمال پاسگاه زید در حد فاصل دژ مرزی عراق و خاکریزهای مثلثی آغاز شد.در بدو درگیری و نبرد، همه چیز طبق طرح فرماندهان ایرانی پیش می رفت و نیروهای ارتش و سپاه توانستند گذشته از پاکسازی و الحاق،خاکریزیمناسب و دو جداره در جناح شمالی بسازند. ولی از آنجا که دقت کافی در ساخت آن به کار نرفت، دشمن توانست 5 کیلومتر در آن رخنه کند. در این مرحله 130 دستگاه تانک و نفربر منهدم و 11 دستگاه هم به غنیمت گرفته شد و همچنین 800 تن از نیروهای دشمن کشته و زخمی شدند.با اینکه رزمندگان در این عملیات به اهداف اصلی خود دست پیدا نکردند، اما لشکر 9 زرهی عراق به طور کامل متلاشی شد. شش هزار و 400 کشته و زخمی و اسارت یک هزار و 415 نفر از عراقی ها از نتایج دیگر عملیات رمضان بود که ترس و دلهره ای را در وجود صدام به وجودآورده بود.

.